سلام عزیزان هفته ای که گذشت، دکتر محمد صادق کوشکی عزیز مهمانمون بود اونقدر اطلاعاتش درباره تاریخ دشتستان بزرگ زیاد بود که من شرمنده شدم خلاصه کلی با هم حرف زدیم و کلی چیز یاد گرفتم البته درباره مسائل مختلف فرهنگی و سیاسی.

در ادامه مطلب گزیده ای از تاریخ دشتستان بزرگ رو براتون قرار دادم که خوشحال میشم مطالعه بفرمایید.

دشتستان یعنی نام و عنوان عمومی این منطقه، خود به تنهای بیانگر تاریخی کهن و تمدنی معتبر و با سابقه است. عنوان و واژه دشستان از حدود قرن هشتم هجری (پانزدهم میلادی) وارد منابع تاریخی و جغرافیایی ایران شده، یکی از اسامی جدید این منطقه است در حالیکه پیش از آن عناوین و اسامی دیگری بر این منطقه اطلاق می شده است. «ایراهستان» نام و عنوان عمومی این ناحیه در دوران ایران باستان بوده که به معنای «سرزمینهای ساحلی» میباشد. در دوران پادشاهی ساسانیان (قرن سوم تاه فتم میلادی) این منطقه جزء ناحیه یا استان «اردشیر خوره» بوده است. در همین دوره نام فرعی این منطقه «دشتگان» بوده که بعدها در منابع تاریخی و جغرافیایی مسلمانان معرب آن یعنی «دستقان» بکار رفته است و همانگونه که پیشتر اشاره شد از حدود قرن هشتم هجری عنوان دشتستان و بعضأ «گرمسیرات» به این منطقه اطلاق گردیده است.

شهر برازجان که پس از بندر بوشهر، بزرگ ترین و معتبرترین مرکز شهری استان بشمار میرود، مرکز این منطقه بوده و از سابقه تاریخی و تمدنی کهن برخوردار است که ریشه آن به دوران پیش از تاریخ (pre-historic) نیز میرسد. نام و عنوان این شهر نیز خود ازن شانه دیگری از قدمت و تاریخ کهن این مرکز شهری محسوب می شود.درباره معنا و مفهوم این شهر یعنی «برازجان» نظرات گوناگونی ارائه شده است. برخی نظرات، برازجان را یک واژه و اصطلاح متعلق به پهلوی ساسانی دانسته و آن را به معنای مکان بزرگان و یا بلند مرتبگان قلمداد کرده اند

این دساه بر این نظر هستند که، براز= Boraz در زبان پهلوی ساسانی به معنای بلند و رفیع می باشد و چون این واژه با پسوند جان که معرب «گان»می باشد، ترکیب یافته، معنای مکان بزرگان بزرگان را پیدا نموده است زیرا پسوند جان اسم مکان است. برخی دیگر نیز، برازجان را بمعنای محلی نور و روشنای دانسته اند. آنها بر این باورندکه پسوند «جان» که اسم مکان است با براز ترکیب یافته و اسم برازجان را بوجود آورده است و البته در این نظر، براز= Boraz به معنای نور و روشنایی بکار رفته است. بدون تردید، برازجان یک نام و عنوان کهن تاریخی است که ریشه در دوران قبل از ایران داشته و بر گرفته از زبان پهلوی ساسانی می باشد و به تنهایی نشان دهنده تاریخ تمدن کهن این منطقه بشمار می رود.

در این شهر نشانه های متعددی از تاریخ و تمدن کهن و باستان بچشم می خورد.آثار باستانی متعلق به دوران هخامنشیان که ازقرن چهارم تا شم قبل از میلاد مسیح بر ایران و بخش عظیمی از خاورمیانه داشته اند، در کاوشهای باستان شناختی در دهه های اخیر در این شهر بدست آمده که نشان از توجه پادشاهان و حاکمان هخامنشی به این منطقه دارد. کاخ متعلق به کوروش کبیر بنیان گذار هخامنشیان در کنار آثار باستانی دیگر از این دوره، جایگاه و اهمیت این ناحیه را در دوران پادشاهی هخامنشیان نشان میدهد.در دوران ساسانی نیز این منطقه از جمله نواحی مهم و مورد توجه بشمار می رفت. آثار باقی مانده از دوران ساسانی در این منطقه، بیانگر اهمیت و جایگاه تجاری- سیاسی و نیز رشد و تکامل شهر نشینی بشمار می رود. شهر توز یا(توج) که امروزه آثار و بقایای آن در شهرستان دشتستان (حد فاصل بخش سعد آباد و شبانکاره) قرار دارد.

پارچه گلدوزی شده این شهر که به پارچه توزی مشهور بود از جمله محصولات هنری و صنعتی این شهر بشمار میرفت و از شهرت خاصی برخوردار بود به طوری که در شاهنامه فردوسی هم مورد اشاره قرار گرفته و نیز در خلال جنگهای صلیبی از جهان اسلام به اروپا انتقال یافته و مورد استقبال علاقه مندان اروپایی قرار گرفته است.از سکه های ضرب شده در این شهر نیز سکه های متعلق به آل بویه یا دیلمیان در دست می باشد. در شهر برازجان و اطراف آن علاوه بر آثار بر جای مانده از دوران باستان و قرون میانه تاریخ ایران، آثار و ابنیه بر جای مانده از قرون اخیر و تاریخ معاصر ایران نیز وجود دارد. و از نقطه نظر تاریخی و معماری از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است.

در دوران معاصر و جدید نیز منطقه دشتستان و به ویژه شهر برازجان و مناطقی همچون سعدآباد و شبانکاره نقش بسیار فعال و حساسی در تحولات تاریخی جنوب کشور ایفا نموده است. جایگاه دشتستان و بویژه شهر برازجان به عنوان مرکز مبارزات ضد استعماری مردم جنوب کشور در خلال جنگ جهانی اول(1917-1914م) و مقاومت مردم این منطقه در براب رحلات و هجومهای ارتش اشغالگر انگلستان از جمله نقاط برجسته تاریخ این منطقه در دوران معاصر به شمار میرود.ظهور افراد مبارز و وطن دوستی همچون غضنفرالسلطنه برازجانی به همراه ظهور افراد دانشمند و تحصیل کرده که پیشتاز فرهنگ جدید و آموزش و پرورش نوین در جنوب ایران شده و مدرسه سعادت بوشهر را اداره کردند، از جمله نشانه های حیات و کوشش مردم این منطقه و جایگاه برجسته آنها در تاریخ جنوب ایران و بلکه تاریخ ایران بشمار میرود. از سوی دیگر دشتستان در تاریخ ادبیات ایران نیز از جایگاه خاصی برخوردار است و سبک و شعر مشهور به فایز دشتستانی حاکی از غنای فرهنگی ادبی این ناحیه کهن و تاریخی می باشد.